Maak kennis met Sjoerd-Klaas Steegstra
Sjoerd-Klaas kenmerkt zichzelf als een nuchtere Fries, maar ook als een gevoelsmens. Als muzikant heeft hij al vaak mogen optreden. Zijn gevoel kan hij goed kwijt in muziek en met name in zijn teksten. Taal is erg belangrijk voor hem. Hij is daarnaast ‘HerstelFries’ waarin hij als ervaringsdeskundige een eigen bedrijf heeft en al elf jaar in de GGZ werkt. Ook is hij sinds mei 2024 consulent jeugd bij een gebiedsteam.
Sjoerd-Klaas komt uit een Fries dorpje vlakbij Dokkum waar iedereen elkaar kent. Hij heeft een oudere zus en had liefdevolle ouders. Zijn moeder raakte ongeneeslijk ziek toen zij uitgezaaide borstkanker kreeg. Sjoerd-Klaas was toen 13 jaar. Dat heeft lang geduurd en dat was een slopende periode. Hij is daardoor ook deels door zijn ‘beppe’ (oma) opgevoed.
Op school was hij een buitenbeentje. Hij had ADD, ADHD en is hoogbegaafd, maar sociaal was hij angstig. Ze hadden als gezin geen groot netwerk, het gezin zelf was belangrijk. Vanaf zijn dertiende had Sjoerd-Klaas sombere periodes, en uiteindelijk raakte hij depressief. Jaren later volgde een eerste, gedwongen, opname. Dit omdat hij een heftige suïcide poging had ondergaan. Tijdens deze opname overleed zijn moeder toch nog plotseling. Na de begrafenis volgde er weer een opname.
Na de tweede opname kreeg hij goede begeleiding, lotgenotencontact en contact met een geestelijk verzorger. Hij moest toen om de opleiding af te ronden nog een jaar PABO volgen. De geestelijk verzorger zei echter: “Ik zie je wel Ervaringsdeskundige worden, ik zie je dat wel doen.” Dat balletje begon daarna te rollen, toen hij 4 maanden later een vacature tegenkwam en solliciteerde. Het zou het toch wel niet worden dacht hij zelf. Maar tot zijn verbazing kon hij daar aan de slag. Daarna heeft hij de HBO Ervaringsdeskundige opleiding gevolgd en deze afgerond. Alle puzzelstukjes vielen toen in elkaar. Hij is gaan werken en is er trots op. Dat is nu twaalf jaar geleden. Sjoerd-Klaas is daardoor wel echt veranderd, na al die jaren. In het begin had hij nog wel sceptische collega’s en moest hij het stigma op psychiatrische kwetsbaarheid en ervaringsdeskundigheid bevechten.
Muziek was voor Sjoerd-Klaas een uitlaatklep, dat was eerst als zanger van een metalband. Zijn liefde voor muziek groeide en hij heeft zichzelf gitaar leren spelen. Zingen is vooral belangrijk voor hem, je stem vinden, gevoel op papier zetten. Nu is het ook rustigere muziek. Het gebruik van de eigen Friese taal is voor hem belangrijk. Hij heeft zich ook verdiept in eigen identiteit en geschiedenis van de Fries. Ze zijn eigenzinnig, anders. Kenmerkend voor het belang van taal was dat tijdens een psychose hij achterdochtig was, maar Fries sprekende hulpverleners meer vertrouwde.
Sjoerd-Klaas is geholpen door VIP GGZ Friesland. Later kreeg hij via KIEN VIP contact met Nynke Boonstra en is daar ervaringsdeskundige geworden. Via ZonMW werd de aanvraag voor de Kenniswerkplaats geplaatst. Sjoerd-Klaas heeft dus aan de wieg gestaan van de Kenniswerkplaats Onbegrepen Gedrag Friesland en zit nu in de stuurgroep.
Bij onbegrepen gedrag word je niet begrepen, maar je begrijpt de ander ook niet. Het werkt beide kanten op. Vaak is hetgeen dat onbegrepen wordt voor diegene zelf wel logisch en je begrijpt niet waarom de ander je niet begrijpt. Hijzelf had dat met cijfers. Daar had hij allerlei ideeën en inzichten over en hij wilde dat delen tijdens een psychose. Uiteindelijk zit het onbegrepene in het contact.
Het is de kunst om niet te veroordelen wat je niet begrijpt. Het helpt om menselijkheid op te brengen en er compassie voor te hebben. Dat voelt spannend, zoeken naar wat verbindt je met elkaar, mens-tot-mens contact. Daarnaast moeten we het meer normaliseren. Een op de drie mensen krijgt ergens mee te maken van burn-out tot psychose, of als naaste of als familielid. Probeer verbinding te zoeken, want het is onderdeel van het leven. Dit vroeg bespreken als het er is kan helpen. En er zijn veel succesverhalen, waarin mensen herstellen, volledig of gedeeltelijk. Het stigma moet er vanaf, want in de media is de berichtgeving lang negatief geweest en is dat soms nog.
Door mensen met onbegrepen gedrag onderdeel te laten zijn van de samenleving, en niet alleen op de negatieve excessen te letten, ervaren mensen minder stigma en zelfstigma. Zie het als iets tijdelijks en kijk met een open blik naar de toekomst. Er over in gesprek gaan, in het onderwijs en thuis. Het hoeft niet zwaar te zijn. Ook een plek waar je terechtkunt kan helpen, een mooie inloopvoorziening waar je mag zijn met alles waar je mee zit en onder andere eenzaamheid kan verminderen. Wijkcentra, in de gewone wereld. Die kunnen veel bieden.
Tot nu toe zijn de pijlers neergezet van de kenniswerkplaats. Nu is het tijd voor de vertaalslag naar de praktijk met inbreng van praktijkervaring en onderzoek. Ketenpartners, familie en naasten zijn belangrijk om ervaringen dichtbij te maken. En er zijn studenten mee bezig, dat gaat heel veel impact hebben.
“Ervaringsdeskundigheid zit in iedereen. Iedereen mag er mee oefenen om dat in te zetten. Ik moest afstuderen om dat te mogen doen, maar binnen elke hulpverlener heeft eigen ervaring een plekje. Het moet niet alleen bij de ervaringsdeskundige vandaan komen. Van mens tot mens contact, dat is het belangrijkste.”