Maak kennis met Roos van Veen
Roos werkt als projectleider voor zowel de Werkplaats Sociaal Domein Friesland, als voor de Kenniswerkplaats Onbegrepen Gedrag Friesland. Dat kan elkaar mooi versterken, omdat de vraagstukken aan elkaar verbonden zijn en de werkwijze op elkaar afgestemd is. Vraagstukken kunnen (nog) breder en meer complementair benaderd worden. Dat Roos oog heeft voor het sociale domein heeft ze van huis uit wel een beetje meegekregen. Haar moeder heeft in de gehandicaptenzorg gewerkt en in de psychiatrie. Haar vader gaf les bij de opleiding SPH, de opleiding die een van haar zussen zelf volgde. De functies die Roos nu vervult zijn echter niet altijd zo vanzelfsprekend geweest.
Na de middelbare school ging Roos niet gelijk studeren. School was tot dan toe geen prettige plek geweest en het leven niet altijd makkelijk. Ze besloot meer uren te gaan werken bij een pizzeria waar ze al een bijbaan had. Na roerige laatste tiener- en begin twintiger jaren, kwam er meer stabiliteit en zelfvertrouwen, mede door goede hulp en een vriend. Op haar 23e is ze alsnog gaan studeren, Culturele Antropologie in Utrecht. Ze twijfelde tussen een studie Rechten en een studie Culturele Antropologie. De ene studie gaat over hoe je de samenleving organiseert met afspraken. En in de andere studie kijk je ook naar de samenleving, maar mag je nieuwsgierig zijn naar hoe andere mensen leven en wat je daarvan leert. De nieuwsgierigheid won het.
Oog voor mensen in kwetsbare situaties en ‘de ander’ heeft Roos al langer. Mede ook door eigen ervaringen uit haar jeugd, maar ook bijvoorbeeld toen zij voor haar studie in Utrecht kwam wonen, in Ondiep, een witte arbeiderswijk. Men zag haar als vreemde eend in de bijt, die “andere”, de student en ook nog eens niet van daar. Dat lieten ze ook merken; een ei tegen het raam en het duurde heel lang voordat ze gegroet werd door een groot deel van de buren. Haar vriend had daar (misschien wel vanwege zijn werk in de bouw?) veel minder last van. Dat is interessant. Datzelfde ziet ze bij andere groepen gebeuren, met nog veel grotere gevolgen voor hun plek en kansen in de samenleving. Zo zijn er ook veel vooroordelen over mensen met migratieachtergrond. Terwijl als Roos kijkt, ze gewoon mensen ziet, bijvoorbeeld jongeren die de vakken vullen in de supermark, de persoon naast je in de bus, met wie je een praatje maakt of de docent voor de klas. Al die verschillende manieren waarop mensen betekenisgeven aan hun omgeving vindt Roos erg interessant. Door dit soort observaties is de interesse van Roos in minderheidsgroepen en mensen in kwetsbare situaties gegroeid.
Voor haar afstudeeronderzoek is Roos in ‘de Bijlmer’ gaan wonen, een wijk die slecht bekend staat en waar veel minderheidsgroepen wonen. Wat betekent dat voor mensen die daar wonen? Ze heeft onderzoek gedaan naar ‘de rol van formele voorzieningen en informele netwerken in de coping strategieën van Ghanese en Surinaamse immigrantenvrouwen in Amsterdam Zuidoost’. “Hoe gebruiken ze de voorzieningen van de overheid; en hoe lossen ze informeel problemen op?”. Roos ging bij een Ghanese vrouw en haar dochters wonen, en heeft zo veel kunnen observeren van het leven in de Bijlmer. De ene groep vrouwen, met een Surinaamse achtergrond, heeft al meer kennis van Nederland en ‘hoe het hier werkt’, ook vanuit het koloniale verleden. De andere groep heeft wel een grote gemeenschap, maar geen langer lopende verbinding. De vrouwen uit Ghana die Roos in haar onderzoek tegenkwam leerden bijvoorbeeld minder vaak Nederlands. Op het werk en op andere plekken konden zij het met Engels prima redden, bijvoorbeeld in de functie als schoonmaker, en kinderen vertalen de Nederlandse brieven. Zo was er eigenlijk geen noodzaak om Nederlands te leren. Met wel als gevolg dat deze vrouwen (en mannen) minder verbinding met de Nederlandse samenleving hadden. En daarmee ook hoe zij steun kunnen bieden in het opgroeien in die samenleving of steun kunnen krijgen vanuit formele voorzieningen. Wat vooral opviel was dat veel vrouwen, ongeacht achtergrond, steun bieden aan elkaar, vaak vanuit ervaring en in informele netwerken. In de periode van het onderzoek heeft Roos gezien hoe ongelooflijk veel zorg, steun en activiteiten er geboden worden, hoe positief en krachtig de informele netwerken kunnen werken. Heel inspirerend en langere tijd na het onderzoek is Roos nog betrokken gebleven bij een informeel netwerk, voor en door vrouwen en gericht op talentontwikkeling. Maar wat ook opviel is dat juist hoe moeilijker je het hebt, hoe kwetsbaarder je bent en hoe groter de afstand tot formele hulp en steun.
Er viel Roos nog meer op aan Nederland, wat met betekenisgeving en de invloed daarvan te maken heeft. Net als in Engeland zijn we een multicultureel land. In beide landen wil men neutraliteit op godsdienstgebied, maar men gaat er in deze landen wel anders mee om. In Nederland zijn bij de politie bijvoorbeeld geen geloofsuitingen meer toegestaan, zoals het dragen van een kruisje of een hoofddoek. In Engeland is het om dezelfde reden juist wel toegestaan! Fascinerend vindt Roos dat. Het is maar net welke betekenis je er met elkaar aan geeft en hoe dat in beleid wordt vertaald.
Dat alles heeft verbinding met het thema onbegrepen gedrag. De doelen van de Kenniswerkplaats Onbegrepen Gedrag Friesland gaan over bijdragen aan en hoop creëren op een inclusieve samenleving. Dit is een samenleving met meer begrip voor elkaar en waarin samengewerkt wordt over de eigen beroepsgrenzen heen. Daarbij proberen we de veerkracht van mensen te versterken en professionals handvatten te geven om alle perspectieven samen te brengen. Ook wanneer iemand gedrag vertoont wat je niet direct begrijpt. “Wij geven met elkaar betekenis aan de wereld om ons heen. Die kunnen we dus ook veranderen.” De maatschappij heeft daarin wat te doen. Dat wil Roos in Friesland, samen met alle betrokken bij de kenniswerkplaats, helpen in gang zetten.
Onbegrepen gedrag heeft vaak te maken met overlappende psychische klachten, verslaving en soms (licht) verstandelijke beperking. Maar het heeft ook met ons te maken, hoe wij de samenleving met elkaar en via instituties vormgeven en hoe we met elkaar omgaan. Hoe wij vinden dat het hoort. Dus het gaat iedereen aan en alles daarbij doet ertoe, begrip, iets niet begrijpen, iets eng vinden, iets kunnen of juist niet. Heel complex is het. We moeten daarbij leren om de complexiteit te verdragen zodat we met elkaar in een open dialoog blijven. Samen moeten we steeds opnieuw betekenis geven aan de steeds veranderende wereld om ons heen en ieders perspectief daarop samenbrengen. Dat is moeilijk, omdat we vaak zoeken naar zekerheid en duidelijkheid.
Dat de NHL Stenden in Friesland de basis is van waaruit gezamenlijk de kenniswerkplaats wordt gevormd, is een fijn ‘toeval’ voor de verbinding van praktijk, onderwijs en onderzoek. Werken met studenten geeft een frisse inbreng en de projecten waarbinnen ze werken zorgen voor een directe impact op de studenten en de samenleving. Onderwijs en praktijk komen zo mooi samen. De bijdrage van Roos is om dit te organiseren en te verbinden en praktisch mogelijk te maken zodat zij samen met betrokkenen richting kan geven aan de vraagstukken waar de kenniswerkplaats zich op richt.
Naast haar werk heeft Roos een gezin met 2 nog jonge kinderen. Moeder zijn vindt Roos erg mooi. Ze denkt wel na over hoe het voor haar kinderen is om op te groeien in de huidige samenleving, die ingewikkeld is en waarin veel jongeren teveel druk ervaren. Dat geeft soms zorgen, maar waar ze nu vooral van kan genieten is het zingen en huppelen van haar dochtertje, en haar zoontje die in van alles geïnteresseerd is. Daarnaast draagt de impact van haar werk bij aan haar zingeving. Iets doen met maatschappelijk interessante vraagstukken, dat ervaart ze wel als een roeping. Bijdragen aan en samen bouwen aan een samenleving met meer begrip is daarom een hele mooie en passende rol.
Meer weten over de kenniswerkplaats en/of wil je graag wat betekenen en met ons samenwerken? Mail Roos gerust: roos.van.veen@nhlstenden.com
In de kenniswerkplaats werken we samen aan het tot stand brengen van een duurzame en integrale samenwerking tussen alle betrokkenen rondom personen met onbegrepen gedrag om zo bij te dragen aan een inclusieve samenleving waarin er meer begrip is voor mensen met onbegrepen gedrag.
Daarvoor zijn we aan de slag met de themalijnen: